نیترات موجود در آب مصرفی
خطرات،تشخیص و حذف نیترات
یکی از نگرانی های مربوط به آب آشامیدنی حضور نیترات و مضرات آن می باشد. نیترات یکی از رایج ترین آلاینده های آب زیرزمینی است که از راه های مختلفی مانند رواناب ها، کودهای ازته و … مورد استفاده در کشاورزی وارد منابع آب آشامیدنی که همان منابع آب زیرزمینی هستند می شود.از کود های ازته برای حاصلخیزی زمین، فاضلاب شهری و صنعتی، پسماند خوراک دام و گیاهان پوسیده، سیستم های دفع فاضلاب خصوصی و… استفاده می شود.
کودهای ازته در اثر تجزیه و حل شدن در آب باران و آبیاری بر زمین جاری شده و به لایه های زیرین نفوذ خواهد کرد. علاوه بر اینها وجود نیترات در آب راه ها می تواند باعث ایجاد آسیب به اکو سیستمهای دریایی بشود.
مطالعات کیفیت آب در بعضی از تحقیقات نشان داده است که برخی شهرها مانند تهران، اراک و مشهد دارای غلظت نیترات بیش از حد استاندارد در برخی از چاه ها بوده اند. به طوری که بهره برداری از چاه ها برای مصارف آشامیدنی ممنوع شده و آنچه ها به شهرداری برای مصارف کشاورزی واگذار شده اند.
وجود نیترات در آب آشامیدنی در صورتی که غلظت بالای ۱۰ میلی گرم در لیتر داشته باشد می‌توانند مشکلات سلامتی فوری در بدن ایجاد کند. نیترات تقریباً به خودی خود بی اثر است اما در اثر تغییر توسط آنزیم های بدن می توانند به نیتریت تبدیل شده و اثرات مخربی بر جای بگذارد. نیتریت در خون باعث تغییر در هموگلوبین و مولکولهای حمل کننده اکسیژن میشود. به گونه ای که حمل اکسیژن برای عملکرد صحیح ارگان ها را از میزان طبیعی به میزان زیادی کاهش می‌دهد. این امر باعث ایجاد مشکلات مختلفی در افراد می شود از جمله:
عوارضی بالینی مانند:
سرگیجه
سردرد
گرگرفتگی صورت و گردن
ناراحتی معده
افت فشار خون
آریتمی ضربان قلب
در زنان باردار این عوارض بسته به میزان نیترات مصرف شده ممکن است شدیدتر بوده و حتی به سقط جنین منجر شود. مصرف مقادیری از نیترات در طول مدت زمان می‌تواند اثراتی مانند سرطان زایی، نقص عضو مادرزادی، بیماری های قلبی عروقی، فشار خون خون و اثر بر سیستم های عصبی بر جنین داشته باشد.
نوزادان متولد شده در اثر مصرف زیاد نیترات و تغییر در حمل اکسیژن خون با مسئله ای به نام متهموگلوبینمی روبرو شود که به عنوان سندروم کودک آبی شناخته می شود.
بنا بر مسائل گفته شده تشخیص میزان نیترات موجود در آب مصرفی مسئله قابل توجهی می باشد و با توجه به اینکه ما قادر به تشخیص طعم و بوی نیترات با مقادیر کم در آب نیستیم باید از راه‌های دیگری بهره ببریم.
میزان نیترات در آب شهری و سایر منابع آب عمومی معمولاً به طور منظم آزمایش شده و در حد استاندارد نگه داشته میشود اما اگر منبع آب مورد استفاده شما تحت نظارت نیست و یا به کیفیت آن شک دارید بهتر است میزان نیترات آن اندازه گیری شده و در صورت بالا بودن میزان نیترات آب مصرفی پالایش و تصفیه شود.
تشخیص میزان نیترات موجود در آب
آزمایشات نیترات معمولا می تواند توسط آزمایشگاه تحقیقات آب منطقه ای قابل پیگیری باشد بدین صورت که با تهیه کیت تست ، آب آشامیدنی خود را از نظر مواردی مورد سنجش قرار دهید. این موارد به طور معمول عبارتند از: میزان کلر، نیتریت و نیترات، مواد معدنی، آرسنیک، میزان سختی آب و …
بهتر است این آزمایش ها سالانه ۲ الی ۳ بار انجام شود.
حذف نیترات موجود در آب
با توجه به هزینه بر بودن آزمایش های آب می توان برای اطمینان بیشتر از روش هایی برای حذف موارد احتمالی موجود در آب استفاده کرد.
برخلاف تصورات جوشاندن آب نه تنها میزان نیترات موجود در آب را کاهش نمی‌دهد بلکه با افزایش غلظت، شدت اثرات آن را افزایش خواهد داد.
روش هایی برای تصفیه آب از نیترات وجود دارد که عبارتند از: تقطیر، اسمز معکوس، تعویض یون و اختلاط
در روش تقطیر بخار آب در حال جوش را بر یک سطح سرد فشرده کرده و آب حاصله عالی از نیترات خواهد بود. نیترات آب و سایر مواد معدنی در آب در حال جوشیدن باقی می ماند.
اختلاط یا مخلوط کردن آب راهیست برای زمانی که روش دیگری در دسترس نداریم. در این روش آب آلوده با میزان بالای نیترات با آبی که از این نظر سالم است مخلوط شده و باعث کاهش غلظت نیترات میشود. مصرف این آب همچنان برای نوزادان و مادران باردار خطرناک است اما برای افراد سالم می تواند قابل قبول باشد.
اسمز معکوس روشی است که توسط فیلتر دارای غشای ممبران در دستگاه های تصفیه آب هر نوع آلاینده ای را از آب حذف می کند و آلاینده ها از طریق خروجی مجزا ای از دستگاه خارج می شود.استفاده از دستگاه های تصفیه آب با روش اسمز معکوس بازدهی بسیار بالایی دارد و سلامت آب مصرفی را تأمین می کند.
